Sau một vụ mùa bội thu, cây sầu riêng đã cống hiến toàn bộ năng lượng để tạo ra những trái ngọt chất lượng. Lúc này, cây đang ở trạng thái suy kiệt dinh dưỡng và cần được phục hồi kịp thời, đúng cách để nhanh chóng lấy lại sức, giảm thiểu sâu bệnh hại và chuẩn bị tốt nhất cho chu kỳ sinh trưởng, ra hoa, kết trái của vụ mùa tiếp theo.
Tầm quan trọng của việc phục hồi cây sau thu hoạch
Việc phục hồi cây sầu riêng sau thu hoạch đóng vai trò cực kỳ quan trọng, quyết định đến năng suất và chất lượng của các vụ sau:
Bù đắp dinh dưỡng: Cây đã tiêu hao một lượng lớn dinh dưỡng để nuôi trái. Việc phục hồi giúp bổ sung lại các chất dinh dưỡng thiết yếu đã mất.
Tăng cường sức đề kháng: Cây suy yếu dễ bị sâu bệnh tấn công. Phục hồi giúp cây khỏe mạnh hơn, tăng khả năng chống chịu.
Kích thích sinh trưởng: Giúp cây ra cơi đọt mới đồng đều, phát triển bộ tán khỏe mạnh, là tiền đề cho quá trình làm bông.
Hạn chế lão hóa: Kéo dài tuổi thọ và duy trì năng suất ổn định của cây.
Dọn dẹp mầm bệnh: Loại bỏ các nguồn bệnh tích tụ trong vườn sau vụ thu hoạch.
Hình: Vườn sầu riêng sau thu hoạch
Các bước phục hồi sầu riêng sau thu hoạch:
Dọn dẹp vườn và vệ sinh cây (Trong vòng 3-7 ngày sau thu hoạch)
-
Thu dọn tàn dư: Loại bỏ hết trái sầu riêng còn sót lại trên cây và dưới gốc, đặc biệt là những trái bị sâu bệnh. Thu gom cành lá khô, rụng và các tàn dư thực vật khác.
-
Vệ sinh gốc và thân cây: Cạo sạch lớp địa y, rêu mốc bám trên thân và cành lớn. Đây là nơi trú ngụ của nhiều loại sâu bệnh.
-
Tiêu hủy mầm bệnh: Đốt bỏ hoặc chôn lấp tàn dư thực vật đã thu gom để tiêu diệt mầm bệnh.
-
Phun rửa vườn: Sử dụng các loại thuốc diệt nấm, vi khuẩn (ví dụ: Đồng, Mancozeb) pha loãng phun đều lên toàn bộ thân, cành, lá và xung quanh gốc để sát khuẩn, loại bỏ nấm bệnh và tảo bám trên cây.
Cắt tỉa cành (Trong vòng 10-15 ngày sau thu hoạch): Loại bỏ cành không cần thiết, tạo thông thoáng, kích thích mầm ngủ bật chồi.
-
Cắt bỏ cành đã mang trái: Các cành này thường đã suy yếu và ít khả năng cho trái lại trong vụ sau.
-
Loại bỏ cành tăm, cành bị sâu bệnh: Cành khô, cành yếu, cành bị nấm bệnh, cành mọc chồng chéo, cành vượt, cành sát đất.
-
Tạo tán thông thoáng: Đảm bảo ánh sáng và không khí lưu thông tốt trong tán cây.
-
Lưu ý: Vết cắt cần gọn, phẳng, tránh làm dập nát. Sau khi cắt tỉa, cần bôi vôi hoặc thuốc chống nấm vào vết cắt lớn để ngăn ngừa nhiễm bệnh.
Bón phân phục hồi và cải tạo đất (Sau khi cắt tỉa, 15-20 ngày sau thu hoạch): Bổ sung dinh dưỡng, phục hồi sức cây và cải tạo độ phì nhiêu của đất.
-
Bón phân hữu cơ: Ưu tiên phân chuồng hoai mục, phân hữu cơ vi sinh với liều lượng 20-50 kg/cây (tùy tuổi cây). Phân hữu cơ giúp cải tạo đất, tăng độ mùn, cung cấp vi sinh vật có lợi.
-
Bón phân NPK cân đối: Sử dụng các loại phân NPK có hàm lượng Đạm (N) và Lân (P) cao hơn Kali (K) một chút để thúc đẩy cây ra đọt và phát triển bộ rễ. Ví dụ: NPK 20-10-10 hoặc 16-16-8. Liều lượng tùy thuộc vào độ tuổi và tình trạng cây.
-
Bổ sung vôi và trung vi lượng: Rải vôi xung quanh gốc để điều chỉnh pH đất, bổ sung canxi và magie. Phun bổ sung phân bón lá chứa các nguyên tố trung vi lượng (Bo, Kẽm, Magie, Sắt, Molypden) để giúp cây hấp thụ dinh dưỡng hiệu quả hơn và kích thích cơi đọt mới.
-
Cách bón: Đào rãnh xung quanh tán (cách gốc 0.5 – 1m tùy tuổi cây), rải phân và lấp đất, sau đó tưới nước đẫm.
Tưới nước và quản lý ẩm độ (Liên tục sau thu hoạch): Cung cấp đủ nước để hòa tan phân bón và thúc đẩy quá trình sinh trưởng.
-
Tưới nước đều đặn, duy trì độ ẩm vừa phải cho đất. Tránh để đất quá khô hoặc quá ẩm (gây úng thối rễ). Lượng nước tưới tùy thuộc vào điều kiện thời tiết và độ ẩm đất.
Quản lý sâu bệnh hại (Thường xuyên): Bảo vệ cây khỏi các tác nhân gây hại trong giai đoạn phục hồi.
-
Kiểm tra thường xuyên: Theo dõi sát sao vườn cây để phát hiện sớm các dấu hiệu của sâu bệnh (rầy xanh, rệp sáp, bọ trĩ, nấm hồng, thán thư, xì mủ).
-
Phun thuốc phòng trừ kịp thời: Khi phát hiện sâu bệnh, cần phun thuốc đặc trị theo khuyến cáo, ưu tiên các sản phẩm sinh học hoặc thuốc có độ độc thấp để đảm bảo an toàn.
-
Phòng ngừa định kỳ: Đối với các loại sâu bệnh thường xuyên xuất hiện, có thể phun phòng ngừa định kỳ theo lịch trình phù hợp.
III. Một số lưu ý quan trọng khác
-
Quan sát và điều chỉnh: Mỗi cây sầu riêng có đặc điểm và tình trạng sức khỏe riêng. Bà con cần thường xuyên quan sát, đánh giá phản ứng của cây với các biện pháp chăm sóc để có sự điều chỉnh kịp thời.
-
Ghi chép: Ghi chép lại lịch sử chăm sóc, bón phân, phun thuốc để có dữ liệu đánh giá và lên kế hoạch cho các vụ sau.
-
Tham khảo chuyên gia: Khi gặp các vấn đề phức tạp hoặc cần tư vấn sâu hơn, hãy tìm đến sự hỗ trợ của các chuyên gia nông nghiệp hoặc cán bộ khuyến nông.
Việc phục hồi cây sầu riêng sau thu hoạch là một quá trình liên tục và đòi hỏi sự tỉ mỉ. Tuy nhiên, nếu thực hiện đúng kỹ thuật, cây sầu riêng sẽ nhanh chóng khỏe mạnh trở lại, ra cơi đọt đều, tạo tiền đề vững chắc cho một vụ mùa tiếp theo bội thu và chất lượng.
Hóa Nông Đồng Tâm
